Voedselbos Hof van Matilo – 16
Contacten met volkstuinvereniging Cronesteyn
Hof van Matilo, maand 6
De berichten over het klimaat veroorzaken in ons land nog niet de mate van bewustzijn die nodig is om tot maatregelen over te gaan om schade echt te beperken. We worden door het nieuws geconfronteerd met cijfers over verlies aan biodiversiteit, warmere drogere zomers, orkanen en overstromingen, aardverschuivingen en smeltende gletsjers en poolkappen. Het is allemaal dramatisch, maar daar merken we weinig van zolang we bij tropisch weer massaal verkoeling kunnen zoeken in zwembaden, rivieren en aan de drukbezochte stranden waar dan ook ter wereld. Dramatisch is het als je in de rij moet staan in Schiphol, of in de file op de Route du Soleil. Troost is dat er ook in Nederland genoeg water en zand is om te ontspannen, te zonnen en te zwemmen maar ook om ons hoofd in te steken. Biologen en ecologen, de specialisten op het gebied van een duurzame veilige leefomgeving hebben op vijf opeenvolgende milieuconferenties de noodklok geluid over opwarming van de aarde, stijging van de zeespiegel, de verstoring van het ecosysteem en het uitsterven van talloze planten- en diersoorten. De boodschap blijkt vooral in Nederland niet echt door te komen bij het publiek en bij de politiek. Als land bungelen wij in Europees verband onderaan wat betreft reductie van broeikasgassen en gebruik van groene energie.
Recent heb ik als een van de initiatiefnemers van het voedselbos in Park Matilo een goed bezochte lezing gehouden voor de Volkstuinvereniging Cronesteyn. Volkstuinders zijn jaren, soms al levenslang verbonden aan een stuk grond waarop kleinschalig maar vaak intensief een grote diversiteit aan groenten en siergewassen wordt gekweekt. Ervaringen worden uitgewisseld, successen maar ook mislukkingen en zorgen worden met elkaar gedeeld. Een volkstuincomplex is een soort snelkookpan van ideeën en strategieën hoe te reageren op veranderingen in een groene leefomgeving. Op het gebied van aanpassing van zaai- en pootschema’s, droogte, hitte, waterkwaliteit, plagen en gewasbescherming is onder volkstuinders kennis aanwezig op basis van theorie en persoonlijk werkervaring. De goede opkomst en het gewillige gehoor is niet alleen voor de vereniging van belang, maar kan ook buiten het complex veranderingen onderbouwen en in gang zetten. Voor een kennisstad als Leiden kunnen Volkstuinen een rijke bron van gegevens. In het volkstuin complex hangt bijvoorbeeld een sensor die fijnstof, warmte en geluid constant vastlegt. De resultaten van de metingen kun je vergelijken met de registraties van de sensoren die wij in de meer versteende buitenwijken en binnenstad van Leiden hebben opgehangen. Het is dagelijks te volgen via https://sensor.community/nl/ Volkstuinders hebben die meetresultaten niet nodig om te beseffen dat een groenere omgeving koeler en gezonder is. Grote zorgen zijn er over het oprukken van de Rode Rivierkreeft en de invloed die deze plaag heeft op de kwaliteit van het oppervlaktewater. Periodiek worden er op wetenschappelijke wijze tellingen gedaan op basis waarvan schommelingen in de populatie mogelijk gekoppeld kunnen worden aan oorzaak en gevolg. Vrijwel het hele complex wordt omgeven door een variatie aan hoge bomen zoals populieren, wilgen, essen, eiken en een tweede laag van hoge struiken zoals meidoorn, krentenboom, sleedoorn, bramen, lijsterbes en andere struiken die door het jaarlijkse verlies van bladeren een humuslaag vormen die als een spons functioneert en bij forse regenval het water vasthoudt zodat er voldoende vocht is in droge tijden. Ideale omgeving voor allerleiplanten en dieren. Interessant zou zijn voor bijvoorbeeld Naturalis in deze omgeving ook metingen te doen naar diversiteit in Flora en Fauna. We kunnen veel leren over een op participatie gestoelde lokale en regionale aanpak van klimaat doelstellingen en biodiversiteit . Belangrijk is het ook om te zien dat volkstuinders van een klein stuk grond soms enorme oogsten halen, dit onder elkaar delen en op die manier vaker lokaal geproduceerde seizoensgebonden producten eten. Door de ogen van een startende Voedselbosbouwers is de Volkstuinvereniging van Park Cronesteyn een voorbeeld van hoe je plaatselijk, in en rond steden op een positieve en duurzame manier een praktische bijdrage kunt leveren aan een mooiere, duurzamer, klimaatbestendiger leefomgeving. Tenslotte zijn Volkstuinders kwekers. Naar aanleiding van de lezing kwam het plan naar voren een teeltketen te vormen voor eetbare struiken, zoals aalbessen, zwarte en blauwe bessen. De stekken kunnen worden ter beschikking gesteld worden voor plukhagen, niet alleen voor de volkstuinvereniging, maar ook voor nieuw aan te leggen voedselbossen, plukhagen in de stad en voor particulieren die tegels in de achtertuin of naast de voordeur wegwippen om planten de ruimte te geven. Extra materiaal zal via een door Zorg en Zekerheid verstrekte subsidie worden aangeschaft.
Zaterdag aanstaande is er weer werk aan de winkel in het Hof van Matilo, tussen 10 en 12 uur, met wat te eten en te drinken. Iedereen die aan dit meerjaren project wil meewerken, of wil kijken en luisteren is weer van harte welkom.
Walter Schrader